Tag Archief van: wendbare samenleving

welk toekomst wil jij

Geplande toekomst of tsunami, weerbaarheid is sowieso goed

Tsunami of gepland?

Roerige tijden. Een keur aan maatschappelijke issues vraagt nadrukkelijk om aandacht. Heersende routines bieden geen passend antwoord. De onrust in de samenleving groeit. Social media versterken de stem van het individu dat meent in de knel te komen en een ethische rem ontbreekt nogal eens daarbij.

Wat doe je dan? De samenleving begint te beseffen dat niemand het antwoord heeft. Vele handelingsopties worden ingezet: actiegericht handelen, stevig uithalen, in dialoog gaan, de rechter inschakelen, veroordelen, bedreigen, opereren op de achtergrond, de media zoeken, online, de basis hervinden in groepen en van mens tot mens.

Wat is nu wijsheid? In die vraag zit nu juist de crux. We weten het niet. Interventies en communicatievormen zijn middelen om de status quo te wijzigen of juist vast te houden, om als persoon houvast te krijgen, om beweging te creëren of juist te verhinderen.

Ieder van ons wordt uitgedaagd om na te denken over wat hij/zij in deze tijd DOET. De geplande toekomst werkt niet meer. Je stelt je dus langzaam in op een andere die onvermijdelijk op je afkomt. Het vraagt om een grotere lenigheid in denken en handelen dan in de decennia achter ons.
Ieder wordt uitgedaagd om in gesprek te gaan, te leren luisteren naar elkaar en de zo opgedane wijsheid toe te voegen aan een oplossing die hij misschien al in gedachten had.

Waar kies jíj voor?
Kies je voor het bouwen van muren als bescherming tegen deze tsunami van onzekerheid?
Of durf je van tevoren al contact te maken met de ontluikende toekomst en haar te verwelkomen?

Weerbare mensen buigen mee, passen zich aan. Onze assessments, masterclass en webinars helpen om jouw weerbaarheid te versterken, wat er ook gebeurt. Binnenkort hebben we ook online modules van onze Masterclass Transitie & Jouw Positie beschikbaar.

Doe je mee? Bel, mail of app.

transities in materie

Instituties mogen dan verdwijnen, de behoefte erachter niet

Kardinaal Eijk, een tijd terug alweer in de krant: ‘over tien jaar nog maar vijftien kerken in bisdom Utrecht’.
Instituten mogen dan verdwijnen, dacht ik, de behoefte erachter niet. Om in de kerkelijke sfeer te blijven: de Petruskerk in Vught opende na acht jaar gesteggel in 2019 haar deuren en zet een pracht gemeenschapshuis neer, inclusief biljartende senioren. Een nieuwe vorm ontstaan uit actuele behoeften.

Zo verdwijnen in deze tijd meer instituties, of beter gezegd het geloof in deze instituties.

Doordat het collectief  geloof in een instituut daalt, verdwijnt ook een deel van het fundament. Mensen die veertig, vijftig jaar geleden hun zorgen en taken delegeerden aan dit instituut, bijv. de bank, de overheid, de kerk, zie je steeds vaker hun handen ervan af trekken.
Er groeit wantrouwen. Doen ze het goed? Wie hebben baat erbij? Wie wordt buitengesloten? Wat te doen met al die schandalen? Het overkomt meerdere sectoren. Denk alleen al aan de bancaire.

Mensen wenden zich af en zoeken de nieuwe waarheden. Maar die zijn er nog niet, althans niet vastgezet in een collectief verhaal. De waarheden zijn nog onderweg. De veranderende samenleving vraagt van ons dat we zelf aan de lat gaan staan. Als medeontwerper van de toekomst. Hoe willen ik anno nu samenwerken? Aan welk type samenleving wil ik bijdragen? Dat is wat de burgers van Vught hebben gedaan met hun Petruskerk.

Ik merk dat in die zoektocht de onderliggende waardenmix belangrijk wordt. De nú gedeelde waarden en nú gedeelde ervaringen, successen, aanvaringen, verliezen, beelden. Opgeteld ontstaan vanuit deze maatschappelijke ontwerpkracht nieuwe instituties. Tot die tijd, zoals ik er naar kijk, zal de vorm nog lange tijd vloeibaar zijn. Ook omdat we niet precies weten waar onze samenleving naar toe beweegt.

Esther

Hoe staat het met jóuw TQ?

Always change a winning team

Fascinerend. Ronduit fascinerend is het. Transitiedenken bestaat nu 20 jaar in ons land en het is gaaf om van binnenuit mee te maken hoe theorieën omslaan naar werkelijkheid. Het duurt blijkbaar even, maar dan heb je ook wat. Bij de strategen van ondernemingen klinkt het: ‘Jongens, het is serious business nu’. We móeten het bedrijf splitsen anders verliest de groene tak de toegang tot de kapitaalmarkt’. ‘Niet te lang stilstaan bij het dieselschandaal, we moeten dóor’.

Groene financiers verleggen hun aandacht van pilots en koplopers naar grow-ups. Overheden krijgen nu oog voor de verliezers van de groene omwentelingen. En onvermijdelijk gaan nu ook instituties als vergunning, handhaving en toezicht op de schop – ‘eigenlijk functioneerde die hoek nooit echt goed.’

Waar ze eensgezind in lijken, of het nou klimaat, auto’s of varkens betreft, is in hun vertwijfeling. ‘Wíe gaan deze opschaling in godsnaam betalen?’.

Na de pilots dus de opschaling. Na de Prius 1 de Kona. Lastig is het dat we voorlopig twee systeemvarianten in de lucht houden nu. Grijze stroom èn de groene. Petrochemische energie èn de duurzame. Dierlijke eiwitvoorziening èn de plantaardige. Top-down bestuurlijke besluitvoming in de leefomgeving èn decision-making communities. Het betekent nog een tijdlang dubbel grondgebruik. Een tijdlang dubbele werkgelegenheid. Een tijdlang dubbele geldstromen en waarheden.

Met de eerstvolgende transitiefase komen ook de eerstvolgende karakters aan het stuur. In 2005 publiceerde de Nederlandse psychiater en innovatie-onderzoeker Peter Robertson hierover zijn boekje Always Change A Winning Team. Hij laat daarin zien hoe karakters van mensen te verbinden zijn aan de groeicurce, de S. Kom je in de volgende fase van de S, dan verandert het karakter dat je nodig hebt en daarmee het team. Het is slim daar al vroeg rekening mee te houden, net als in een estafette.

Ik maak de change van winning teams van dichtbij mee. Mensen die vernieuwende werkwijzen succesvol op de kaart zetten, zoeken nu aarzelend naar een structuur voor de opschaling ervan. Dat dat tegen hun natuur is, spreekt vanzelf. Het zet ze vól in de stretch. Juist zij besloten immers een jaar of zes geleden om het anders te doen. Zij stapten – overeenkomstig hun karakter – uit de routines en blauwdrukken waarmee een hele sector in het moeras was beland. In weerwil van hun managers en jaarlijkse fte-verantwoording gingen ze om de tafel met gewone ondernemende mensen die wat willen, om te kijken of er wat te koppelen viel, te ondersteunen was en juridisch ruimte gemaakt kon worden. Dat lukte redelijk tot wonderwel, de soms scheve ogen van collega’s trotserend of die – vaker nog – zelfs niet begrijpend.

Schaalt in een maatschappelijke taartpunt het filosoferen en de pilots op richting routines en borging, dan moeten álle maatschappelijke elementen mee: én de infrastructuur én de product-service systems én de wetten en standaarden én de samenwerkingsallianties én de heldenverhalen en historische interpretatie én de financieringsstromen en subsidievoorwaarden. De hele maatschappelijke ratteplan op de schop. Ook de mensen dus. Wie niet mee wil reduceert zichzelf tot niche en wie voorop liep moet uitzien naar zijn volgende klus. Daar kunnen de koplopers weer een jaar of zeven vooruit. Duurt even, maar dan hebben we weer wat. Fascinerend. Ronduit fascinerend vind ik het Nederland van nu.

Deze tekst verscheen eerder als column in MilieuMagazine, juli/aug 2019

TransitieFocus - training en coaching voor transities in publiek domein

Stuurschap Zuid-Nederlandse Landbouwtransitie

Weerstand is loyaal zijn aan iets kostbaars

‘Transities? Ach, het waait vanzelf over.’

‘Transities? Ach, het waait vanzelf over.’ Nou, dat is dus niet waar en niet slim, denken wij. Nederland zit in een turbulente tijd met veel gebieden die na elkaar in transitie gaan. Grondregels die stonden sinds WOII, wijzigen momenteel en IT gaat daar flink bovenop. Dus Landbouw, Water, Ruimte, Zorg, Bestuurlijke besluitvorming, Energie, Financiering, Asielopvang. Ze schuiven allemaal – sommige twintig jaar voorlopend op andere, maar ze zijn álle onderling verbonden. Niet verwonderlijk dat het schuurt, schrankt en piept in ons land. Maar we móéten wel, daar de basis anno nu heel anders is dan die in bijvoorbeeld 1945. Dus is bewegen onvermijdelijk. Soms met een sterke schok, soms met zwakke.

weerstandslide estherGaat één systeem in transitie, dan merken vele andere dat. Achteroverleunen, wachten tot het overwaait en luisteren naar de voor jou vertrouwde belangen? Het is geen optie. De jongste telg – Finance – koerst in sneltreinvaart op diversiteit in binnen- en buitenland. Terwijl gangbare spelers voor hun gevoel in een corset worden geregen, bloeien daarbuiten ontelbare initiatieven op, los van banken, los van euro’s zelfs: crowdfunding, lokale munten, ruilsystemen, peerby.

De schade voor je organisatie kán groot worden zijn als je niet op tijd meebeweegt. We zagen het eerder: in tien jaar kunnen de grootste systemen imploderen. De schade is dan niet alleen economisch. Dus: leider, naar wie luister je? Wie staat voor wat de samenleving nu zoekt? Hoe wendbaar ben je eigenlijk? Heb je goede mensen in huis om comfortably out of control ’ te kunnen zijn? En manager, wat heb jij nodig om oud en nieuw naast elkaar te kunnen laten bestaan?

In tijden van transitie zoeken mensen een goede plek om elkaar te ontmoeten. Waar, met focus op de gedeelde toekomst, ze kunnen bijdragen aan het nieuwe grote verhaal. Met oog voor afbouwen van oude routines zonder al teveel schade. Niet voor niets zegt het Afrikaans spreekwoord: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’.

Meer over wendbare organisaties en weerbare mensen? Bel!

Esther & Harry

de ideale ambtenaar....

Ambtenaar, jij bent aan zet

tumblr_mebowuq6ZR1r2d1ds

Participatie, participatiesamenleving, Het Nieuwe Werken, nieuwe bewonersinitiatieven. Transities als in de zorg, maar ook bij de ruimtelijke ordening, landbouw, energie, financiering, pfff. O ja, asielopvang. Gemeente-ambtenaar, je hebt véél op je bord nu. Niet alleen verwacht de wereld dat jij deze vernieuwingen naar inhoud en proces trekt, ook het in de lucht houden van ‘going concern’ blijft je taak. Dat betekent balanceren. Balanceren tussen oud en nieuw. Tussen zekerheid en risico’s van experimenten.

Van ons wat tips voor dit balanceren:

  • meteen de belangrijkste misschien: Ken jezelf! Ben jij van nature een vernieuwer of zorg jij er juist voor dat dingen gaan lopen? Val je bij onzekerheid terug op mensen en relaties of op inhoud en structuren? Krijg je je rol en plek helder die je wilt én kunt innemen in al deze overgangsprocessen? Wij kunnen je helpen daarbij;
  • maak een ‘inclusief’ verhaal waarin iedereen – voorlopers, supporters, meelopers én sponsors op afstand – zich gezien voelt. In tijden van transitie heeft ieder zijn rol, ook de conserverende karakters om je heen. Verbinden is een sleutel. Begrijpen wat hen drijft een tweede. Gezamenlijk zoek je de overgang van de oude ene naar de nieuwe andere systeemvariant;
  • creëer experimenteerruimte en maak simpele verantwoordingsafspraken die de energie niet doen stollen en toch de reguliere gremia geruststelt;
  • durf het een keer fout te doen. Van zijn 400 initiatieven maakte Richard Branson er slechts vier succesvol. Dat waren dan ook wel klappers. In tijden van transitie is een ondernemende houding passender dan een managende;
  • blijf communiceren over van alles en nog wat. Het is dé manier om in tijden waarin alles schuift ieder aan boord te houden én kwaliteit te vinden;
  • Je bent bezig met het zoeken van een systeemovergang en dat vraagt lichtvoetigheid en uithoudingsvermogen. Als dát je lukt word je met je collega’s een wendbare gemeenschap met weerbare mensen die tegen een stootje kan en kunnen.
  • Voor nóg meer tips en steun in tijden van transitie bel je ons.
Weerstand in transities

Weerstand & transitie

 

Weerstand in transities

Ik spreek een wethouder.
Na zorgvuldige afweging is besloten de frequentie van de afvalinzameling aan te passen.
En nee, het wordt niet méér keer per week.
Burgers worden ingelicht, website aangepast en de nieuwe dienstregeling kan van start.
In week één krijgt de gemeente meer dan honderd telefoontjes met klachten & vragen. De ambtenaren schrikken zich rot en schieten in een kramp.
Wat doe je als verantwoordelijk wethouder?
Mijn wethouder blijft opmerkelijk rustig onder deze reacties. Hij legt zijn ambtenaren uit dat verandering altijd verwarring oplevert en gewenning vraagt. ‘Want over een half jaar evalueren we deze wijziging met elkaar. Tussendoor letten we natuurlijk wel op of er geen signaal tussen zit waar we direct actie op móeten nemen. Voorts laten we iedereen duidelijk merken dat we elke suggestie gehoord hebben en bijhouden.
Maar het op een rustige en communicatieve manier omgaan met de ‘boosheid’ en onze eigen paniekreflex is iets dat we moeten leren. We hebben een goed verhaal, maar zijn niet onfeilbaar natuurlijk. En vergeet niet dat we veel meer inwoners hebben die níet klagen’.

Ik vind dit in het klein een mooi voorbeeld van krachten die ook in grote transities loskomen. Je probeert een veranderpad zo goed mogelijk in te zetten en er ontstaat direct tegengeluid. Draag je eigen verhaal rustig en zelfbewust uit. Pareer, zeker in het begin, degenen die rauw en vanuit hun heup schietend online reageren. En geef de rest van de samenleving een tijdje om zich te herinstellen op de nieuwe werkelijkheid. Draag uit dat je niet onfeilbaar bent en dat je de tegengeluiden wel degelijk hoort.
Het rustig uithouden tegen de initiële weerstand, het steunen van elkaar op basis van een doordacht verhaal en het overbrengen van dat verhaal naar buiten is een grote succesfactor in het omgaan met maatschappelijke weerstand. Ook als het schaalniveau een orde hoger is.

Als je één hoekje van een samenleving wijzigt, kost het tijd totdat de rest zich herpositioneert tot alles weer klopt.

Transitiefocus is betrokken bij een zorginstelling in Noord-Brabant. Sinds 1 januari 2015 stijgt de druk daar natuurlijk sterk in het primaire proces door de nationale stelselomkering en de bezuinigingen. Nog maanden nadien is het nodig om alles aan elkaar te improviseren zodat geen zorgvrager tussen wal en schip valt. Deze druk dringt maandenlang het grote verhaal van de zorgtransitie naar de achtergrond. Trekkers en leiders die dáármee bezig zijn worden of opgeslokt door de waan van de dag of voelen zich plots eenzaam.

Op zo’n moment wordt het tijd voor het MT én de medewerkers om achter zijn trekkers en leiders te gaan staan.
‘Jazeker, 1 januari 2015 was een waterscheiding. Maar er is een veel grotere agenda gaande, ingezet al eind jaren 1970, die nog minstens twintig jaar voortduurt. Alleen als we doorlopend dat grote verhaal erbij vertellen, snappen mensen wat er gaande is en waarom we doen wat we doen.’ En zo komen de trekkers en leiders niet met een burn-out op de bank terecht, maar krijgen ze de plek en de ruimte die ze verdienen in de organisatie.
Een gezamenlijke veerkracht, een gezamenlijk op te bouwen verhaal zorgt dat je de tegendruk uit de buitenwereld zelfbewust en verstandig kunt pareren.
En soms is weerstand een teken dat je de juiste issues raakt: ‘het doet er toe’ gezien de reactie uit de samenleving.

Nederland is écht een ander land aan het worden.
En wijzelf nemen daar een stukje in voor onze rekening.
‘Wie doet er mee?’

Snowden & veerkracht

cached

De Volkskrant citeert Edward Snowden op 22 januari 2015: ‘Europese leiders voelen een verantwoordelijkheid om onze veiligheid te garanderen, maar hun reactie is fout. Hun antwoord is méér staatsbemoeienis, mínder privacy en minder meningsuiting. Ze zouden moeten nadenken over manieren om meer veerkracht in onze samenleving te creëren’. Wij steunen Edward hierin. In zijn lezing bij het afscheid van Mariet Paes, benoemde Harry de ‘weerbare mens’ in tijden van transitie.

‘Weerbare mensen en een wendbare samenleving’ –

een verlangen of bittere noodzaak

in tijden van deep change?

 

We zijn de afgelopen zestig jaar gewend geraakt zowat van alles uit handen te geven. Core competences heet dat op het laatst. Systemen kunnen op die wijze uiterst efficiënt worden ingericht. Core competence denken kan zolang ons vertrouwen in de ander en in de staat groot is en effecten van vernieuwingen vrij goed modelleerbaar blijven. Maar tijden veranderen nu snel. Veel systemen kraken en piepen en ze lijken niet langer aan te sluiten bij actuele vragen uit de samenleving van nú. Dat geldt voor de overheidsrol niet anders. Groepjes eigen–wijze burgers stropen mouwen op en werken zelf alternatieve oplossingen uit. Zo zijn wijzelf intensief betrokken bij een geldsysteem zonder banken en zonder rente.

Het is voorlopig niet duidelijk is wat de nieuwe grote ‘waarheid ’ wordt. Er zijn vele kiemen om de volgende stap op te enten. Als een land zo massaal op discontinuïteit koerst, als zoveel oude lijnen niet langer door te trekken zijn, dan zijn groepjes individuen weer aan zet.

Weerbare mens. Wendbare samenleving. ‘In tijden van transitie reis je licht’, roepen wij vaak. Op persoonlijk level. Op landsniveau. De weerbare mens die experimenteert, verenigt, kracht uitoefent met geestgenoten waar hij/zij het verschil kan maken. Die helder heeft in welke toekomstige wereld hij/zij wel en in welke hij/zij níet wil leven. Die open staat en nieuwsgierig is naar wat je met anderen kunt bewerkstelligen. Die dus licht reist zonder al teveel ballast. Die – nog zo’n kreet die we graag roepen – en die in deze tijden leert comfortabel ‘out of control’ te zijn.

Edward, wij vinden je roep om de weerbare mens en om veerkracht in onze samenleving helemaal zo gek niet. Wil je bij ons in de masterclass cursus? We komen desnoods op locatie. Je kunt hier intekenen.