Transitiefocus besteedt als enige serieus aandacht aan het individu in tijden van transitie

Tag Archief van: change management

Always change a winning team

Fascinerend. Ronduit fascinerend is het. Transitiedenken bestaat nu 20 jaar in ons land en het is gaaf om van binnenuit mee te maken hoe theorieën omslaan naar werkelijkheid. Het duurt blijkbaar even, maar dan heb je ook wat. Bij de strategen van ondernemingen klinkt het: ‘Jongens, het is serious business nu’. We móeten het bedrijf splitsen anders verliest de groene tak de toegang tot de kapitaalmarkt’. ‘Niet te lang stilstaan bij het dieselschandaal, we moeten dóor’.

Groene financiers verleggen hun aandacht van pilots en koplopers naar grow-ups. Overheden krijgen nu oog voor de verliezers van de groene omwentelingen. En onvermijdelijk gaan nu ook instituties als vergunning, handhaving en toezicht op de schop – ‘eigenlijk functioneerde die hoek nooit echt goed.’

Waar ze eensgezind in lijken, of het nou klimaat, auto’s of varkens betreft, is in hun vertwijfeling. ‘Wíe gaan deze opschaling in godsnaam betalen?’.

Na de pilots dus de opschaling. Na de Prius 1 de Kona. Lastig is het dat we voorlopig twee systeemvarianten in de lucht houden nu. Grijze stroom èn de groene. Petrochemische energie èn de duurzame. Dierlijke eiwitvoorziening èn de plantaardige. Top-down bestuurlijke besluitvoming in de leefomgeving èn decision-making communities. Het betekent nog een tijdlang dubbel grondgebruik. Een tijdlang dubbele werkgelegenheid. Een tijdlang dubbele geldstromen en waarheden.

Met de eerstvolgende transitiefase komen ook de eerstvolgende karakters aan het stuur. In 2005 publiceerde de Nederlandse psychiater en innovatie-onderzoeker Peter Robertson hierover zijn boekje Always Change A Winning Team. Hij laat daarin zien hoe karakters van mensen te verbinden zijn aan de groeicurce, de S. Kom je in de volgende fase van de S, dan verandert het karakter dat je nodig hebt en daarmee het team. Het is slim daar al vroeg rekening mee te houden, net als in een estafette.

Ik maak de change van winning teams van dichtbij mee. Mensen die vernieuwende werkwijzen succesvol op de kaart zetten, zoeken nu aarzelend naar een structuur voor de opschaling ervan. Dat dat tegen hun natuur is, spreekt vanzelf. Het zet ze vól in de stretch. Juist zij besloten immers een jaar of zes geleden om het anders te doen. Zij stapten – overeenkomstig hun karakter – uit de routines en blauwdrukken waarmee een hele sector in het moeras was beland. In weerwil van hun managers en jaarlijkse fte-verantwoording gingen ze om de tafel met gewone ondernemende mensen die wat willen, om te kijken of er wat te koppelen viel, te ondersteunen was en juridisch ruimte gemaakt kon worden. Dat lukte redelijk tot wonderwel, de soms scheve ogen van collega’s trotserend of die – vaker nog – zelfs niet begrijpend.

Schaalt in een maatschappelijke taartpunt het filosoferen en de pilots op richting routines en borging, dan moeten álle maatschappelijke elementen mee: én de infrastructuur én de product-service systems én de wetten en standaarden én de samenwerkingsallianties én de heldenverhalen en historische interpretatie én de financieringsstromen en subsidievoorwaarden. De hele maatschappelijke ratteplan op de schop. Ook de mensen dus. Wie niet mee wil reduceert zichzelf tot niche en wie voorop liep moet uitzien naar zijn volgende klus. Daar kunnen de koplopers weer een jaar of zeven vooruit. Duurt even, maar dan hebben we weer wat. Fascinerend. Ronduit fascinerend vind ik het Nederland van nu.

Deze tekst verscheen eerder als column in MilieuMagazine, juli/aug 2019

‘WIJ is belangrijker dan Why’

Palau de la Musica Catalana by Jiuguang Wang

Een vloeibare organisatie

Includeren werkt (vaak) beter

Het is een illusie dat onze aanpak een panacee is voor álle transities. Interventies hangen immers sterk samen met de structuur van een sector. Maar in de herfst van 2017 zie ik de includeringsaanpak van Esther en mij wel héel goed uitwerken bij overheidsteams met een complexe agenda: die van agro-food.

De gaten zitten nog in mijn kaken – die week trok mijn orthodontist vijf kiezen – als we de complimenten in ontvangst mogen nemen. We hebben net twee verschillendsoortige teams sámen door onze masterclass Transitie & Positie gehaald en die opdracht wordt op dit moment verdubbeld.

‘Doel was stap één te zetten in het bij elkaar brengen van twee teams in visie, taal en vertrouwen. Eén team sterk in bewustmaking en concept-innovatie. Het tweede juist in uitwerking en juridische detaillering. Het resultaat is boven verwachting.’

‘We zouden onze hele organisatie, inclusief bestuurders, hier doorheen moeten halen.’

‘Jullie koppeling van individuele kwaliteiten aan transities is écht uniek.’

‘Ik ben écht heel blij met deze twee dagen. En niet alleen ik.’ 

In overleg met hun afdelingsleiders gaven we de twee groepen een korte versie van onze masterclass Transities & Positie. Met ieder voerden we eerst een gesprek. Elk deed een assessment online. Daarna gaven we een tweedaags programma met transitietheorie, persoonlijke karakters in tijden van transitie, onze praktijkervaringen van afgelopen jaren en hun eigen actuele kwesties, spelend in hun zeer dynamische politieke omgeving. Als toetje vroeg éen groep onze mening over hun organisatie-opbouw in het licht van de transities die gaande zijn in Noordwest Europa.

Wat ben ik blij dat Esther en ik vier jaar lang discussieerden en bléven doorontwikkelen. Wat ben ik blij dat mensen bij de provincie hun nek uitstaken voor ons. Het vergt moed om de fine fleur van een hyperdrukke organisatie tot een tweedaags programma te verleiden rond de zo jonge denklijn Transities & karakters. Het plaatje hieronder is één van gespreksonderleggers.

We geven onze masterclass niet alleen in-company. Ook jíj kunt je ervoor inschrijven. Bijvoorbeeld voor onze volgende editie. We geven hem in Rotterdam. Daar gaat het over jou in jóuw sector.

Tot dan,
Harry


fig: constellatiewijziging als discussie-onderlegger (getekend door Transitiefocus)

‘Bedrijven hebben verhalenvertellers nodig’

verhalenverteller aan het werk

Uitspraak van Cor Hospes in MT-online over content marketing: ‘Waar bedrijven mee moeten beginnen? Bij het begin, namelijk met de vraag wie je bent. Wat is je verhaal? Veel bedrijven weten niet wie ze zijn of waar ze voor staan’. Cor, helemaal met je eens, maar dat is niet alleen nodig voor content marketing. Ook bij ingrijpende veranderingen, transities, zijn verhalen belangrijk. Ze geven het kader. Ze schetsen een visie op de historie van het bedrijf of op de branche en de rol in de samenleving. Daarmee snappen mensen beter dat er gebeurt wat er nu gebeurt.

Verhalen brengen overzicht, geven ruimte voor emotie, verminderen weerstand, leggen (grotere) verbanden en bovenal: brengen hoop.
Wanneer wij met organisaties en bedrijven aan transities werken, dan maken verhalen daar altijd onderdeel van uit. Waar komt deze organisatie vandaan? Wat waren bepalende gebeurtenissen in de historie met grote invloed op de mensen, de cultuur of de dienstverlening? Wat verloren we uit het oog of waar moesten we afscheid van nemen? En kwam er (nieuw) bij? Wat zijn de waarden en de doelen waarmee we startten destijds zijn en hoe is de aansluiting op de behoeftes van nu in de samenleving?

Of je nu iemand het verhaal laat vertellen, zelf als leidinggevende de bühne op gaat of in werkgroepen het verhaal laat ontstaan en opschrijven: elke werkvorm die hier aandacht aan schenkt, geeft mensen steun in die verwarrende overgang van oude naar nieuwe situatie. Daarnaast laten we persoonlijke verhalen ontstaan waarin duidelijk wordt waarom iemand doet wat hij doet, waar zijn (haar) persoonlijke drijfveren liggen en wie hij nodig heeft om de klus te klaren. De verhalen werken aanstekelijk, nodigen uit en geven vertrouwen.

Een van onze opdrachtgevers, haar organisatie zit in het epicentrum van een transitie, zette op intranet haar persoonlijk verhaal van de held die op reis gaat. Mede door dit verhaal melden mensen zich aan om mee te werken aan de transitie die zich voltrekt. Een prachtig voorbeeld.

Wij helpen je graag bij het maken en vertellen van die verhalen in jullie organisatie. Als je met ons wilt oefenen komen wij bijvoorbeeld met een kader. Hoef je niet alles zelf te doen.

Esther van der Valk

Transitie genen? Dat kan!

Bedrijf met transitiegenen. Kan dat?

Masterclass Transitie & Jouw Positie - wintereditie jan_feb 2018 p 01

Mens in tijden van transitie

(duurzaamnieuws.nl plaatste deze week ons artikel )

Waar is de mens in tijden van transitie?

Van: op 16 september 2014 | categorie: Inzicht

67Eerst even een technisch verhaal. Ik herinner me hoe de directeur van de Amsterdamse RAI me vertelde dat zijn leden behoorlijk ongelukkig waren met het succes van de Toyota Prius II. Geen van de concurrenten had op dat moment een patentportefeuille op hybride auto’s. Ze hadden de Prius I min of meer als grap afgedaan.

De geschiedenis herhaalt zich in afgezwakte vorm. Als ik dit schrijf zet Hyundai zijn eerste IX35 Fuel Cell (waterstofmotor) op Nederlands kenteken. De auto rijdt 600 km, tankt in vier minuten en kent helemáál geen uitlaatgas. Brandstofcel plus motor zijn weinig groter dan bij benzine. California, Noorwegen,  Zweden, Denemarken, Engeland, Duitsland en België gingen ons voor. Een verbond met Linde Gaz zorgt voor een netwerk van waterstofstations. Brussel kan nu de emissie-eisen naar een volgend niveau brengen. Beleidsdocumenten ademen de verwachting dat waterstof na 2020 de rest van de samenleving naar zijn hand zet – het wordt een banenmotor.

2020? Oeps, da’s snel. Het betekent een afscheid van de eeuw waarin fossiele brandstoffen zowat alles bepaalden. Begrijpelijk dat aandeelhouders Shell en ExxonMobil dwingen de opgevoerde waarde van fossiele vindplaatsen tot reële proporties terug te brengen. De dag dat de EU CO2-verkeersemissies verbiedt – helemaal niet denkbeeldig – verliezen deze olie-fanten hun beurswaarde. Schoon, stil, leveringszeker en geo-stabiel zijn de dromen achter onze energietransitie. De sector stoelde hiervóór juist op vrijheid, emancipatie en status. Nederland kent 4200 fossiele stations en pas een stuk of vijf met waterstof maar ieder houdt zijn adem in. En passant verliest de auto in grote steden zijn aantrekkingskracht, schiet de electrofiets door het plafond en worden schone lucht, gezondheid, verblijfkwaliteit en biodiversiteit prioriteit. Verkeer en vervoer is in transitie en ieder ondervindt de gevolgen

Transities speelt niet enkel bij verkeer & vervoer. Zorg. Bouw. Finance. Ruimtelijke ordening. Journalistiek. Wetenschap. Energie. Landbouw. Besluitvorming. Ons land verandert in sneltreinvaart en diepgaand en de één na de andere dominosteen komt daarbij aan bod.

Het kan niet anders of ook jij, lezer, ervaart de effecten hier al van. Wat doe jij als individu tegen dit decor?

Sinds twee jaar werken Esther van der Valk en ik samen aan die vraag. Systemen blijven overeind zolang mensen ze overeind houden. Maar daalt systeemzekerheid naar nul, dan wordt ’t individu belangrijk. Wat doen mensen in tijden van transitie?

Esther is een door de wol geverfde coach van personen en organisaties in verandering. Ikzelf ben transitie-expert. We kwamen erachter hoe het antwoord op de vraag samenhangt met je karakter, je achtergrond en levenservaring. En met jouw opstelling in wisselwerking met je plek en omgeving. We wijzen klanten op analogieën tussen transities. We attenderen ze op hun eigen valkuil. We maken ze attent op processen van rouw. Op agressie, hoop, frustratie en de aanleiding in typische situaties om te ontsporen. Zo krijgen ze inzicht in het grotere geheel en leren ze het te vertalen naar strategie in de eigen omgeving. We hebben een taal ontwikkeld om te benoemen wat er gebeurt. Daarmee wordt het makkelijker medestanders te werven, of ze nou tot het establishment horen of tot vernieuwende niches. Er ontstaat een groot verhaal (wat gebeurt er in de sector of branche?) en een klein verhaal (wat doe ik op dit speelveld?) waarmee men de bühne op kan.

Een transitietijd is wezenlijk anders dan veel mensen gewend zijn. In de masterclass ‘Transitie |Jouw positie’ leer je hoe jij je daarin lichtvoetig beweegt.

Harry te Riele

 

transitie opstelling; inzicht context

Emoties? Begin bij het einde!

Organisatieverandering en transities – woorden die inmiddels omgeven zijn door emoties.  ‘Omgeven door weerstand zul  je bedoelen’, menen veel managers. Is dat zo?

Is weerstand niet gewoon ’trouw zijn aan afspraken, doelen en waarden uit het verleden’?
Is weerstand misschien ook ‘het niet in eigen woorden kunnen uitleggen waarom deze verandering nu plaatsvindt’?
Is weerstand niet ‘het niet weten wat er voor in de plaats komt’? Of het gevoel hebben niet mee te mogen/kunnen doen aan al die verandering?

Het helpt met elkaar bij veranderingsprocessen expliciet uit te spreken wat er verloren gaat en waar we trouw aan willen blijven. Carl E. Schorske schreef in “Thinking with history’ dat ‘geschiedenis’ geen antwoorden had op de vragen van het modernisme (1945-2000). Maar dat verandert momenteel. We kijken nu juist vaak terug naar de oorsprong van systemen, de onderliggende  waarden. Wat was oorspronkelijk de bedoeling en wat past daarvan nog in de huidige samenleving? Door daarbij stil te staan erken je de waarde van die oorsprong en krijg je samen scherp waar je nu staat.

Dus zeker doen, dat af en toe eventjes stilstaan, als je met jouw organisatie in een transitie zit.
Maar nog belangrijker is het om de droom scherp te krijgen. Waar willen we naar toe gezien de wereld van vandaag?

Hoe was het ook weer? “Wanneer je met mensen een schip wilt bouwen, leer ze dan eerst verlangen naar de eindeloze zee” (vrij naar Antoine de Saint Exupéry)

Begin dus bij het einde en let op losse eindjes en rafelrandjes met het verleden. Zo wordt het uitzicht aanlokkelijker en wordt het kind niet met het badwater weggegooid.

Zie je binnenkort? Mail of bel ons gerust.

Esther van der Valk