Stuurschap Zuid-Nederlandse Landbouwtransitie

Het Mestcomplot- NRC, 10 nov 2017

Onder de titel Het Mestcomplot publiceren Joep Dohmen en Esther Rosenberg op NRC.nl van 10 nov 2017 een geloofwaardig onderzoeksartikel over grootschalige mestfraude in Zuid Nederland. De publicatie volgt op rapporten van andere partijen buiten de mestsector die al stelden dat 30 á 40%, mogelijk meer, van de mestverwerking illegaal gebeurt in ons land

Het is duidelijk dat hier stront aan de knikker is en wat mij betreft verdienen de onderzoekers én het NRC een standbeeld dat ze dit zo helder uitleggen. Nieuw is volgens mij dat Zuid-Nederland er na decennia eindelijk klaar is voor om de gevolgen onder ogen te zien én de schouders eronder te zetten. De woordcombinatie transitie landbouw wordt breed onderschreven, welk congres, happening of workshop je ook bezoekt op dit moment.

criminogene zone

Innovatie-onderzoeker en psychiater Peter Robertson schreef een artikel over de criminogene zone van maatschappelijke systemen en de rol van ceo’s daarin. Ikzelf zie maatschappelijke systemen na decennia van succes criminogeen worden als de rek eruit is, als de leiders op het scherpst van de snede opereren in een omgeving waar de belangen zeer groot geworden zijn en de afrekenmechanismen – aandeelhouderswaarde, gezinsinkomen, sociale uitsluiting, verzin het maar – dermate strak zijn gaan knellen dat het overschrijden van ethische grenzen voor de hand ligt. We kennen de casus Volkswagen. We kennen nu die van de Zuid-Nederlandse dierhouderij. Ik beschouw het NRC-artikel echter als een geluk bij een ongeluk. Afgelopen anderhalf jaar is in Brabant een sociale infrastructuur ontstaan – vooral door de mestdialoog 2016 – die activeerbaar is door dit artikel.

stuurschap

Ik raad de provincies Gelderland en Limburg aan samen met trekker Noord-Brabant een transitieproces in te zetten. Dat moet erop inzetten dat 1) de gangbare intensieve veehouderij verbetert en in omvang afneemt, 2) een variëteit aan landbouw op andere grondslagen opbloeit, en 3) de netwerkinterventies rond stoppende boeren, wijzigende intensieve landbouw en opbloeiende nieuwe landbouwvormen verbonden wordt onder een stuurschap Transitie Zuid-Nederlandse Landbouw. Een intensievere communicatie met Vlaanderen hoort hierbij. Met zo’n netwerkinterventie kan Zuid Nederland de schade op psychologisch, sociaal en economisch gebied enigszins binnen de perken houden.

wakkere houding

Veel mooier was het als zo’n stuurschap vijfentwintig jaar geleden al was ingericht. Maar pas nu lijkt iedereen in Brabant écht wakker en bereid de problemen onder ogen te zien. Een transitie-interventie past ook bij de nieuwe zakelijkheid in het bestrijden van georganiseerde criminaliteit in Zuid-Nederland. Én het past bij de nieuwste generaties die voeding en eiwitproductie door een totaal andere bril bekijken dan hun ouders en grootouders.

geen korte termijn

Brabant houdt uit angst een sector te verliezen de knellende praktijken overeind. Gaat het hiermee door dan vrees ik voor een implosie die lijkt op wat Detroit overkwam, de nucleaire industrie en de hele Nederlandse scheepsbouw in de jaren ’70. Ik gun de prachtige sterrenhemel van gemeenschappen die Zuid-Nederland al eeuwen is een veel mooiere toekomst dan dat. Dit wordt wel een dossier met een looptijd van decennia. Vandaar een structuur – stuurschap – die de fluïditeit van de politieke en aandeelhouderstermijnen dempt.

Harry te Riele

Welke karakters waar in tijden van transitie? illustratie Transitiefocus