Niet polderen! Maar diversiteit zien, horen & inzetten

over taal, transitie & participatie

Te vaak lees je in beleidstukken, interviews, artikelen wel de samenvatting van de enquête, het burgerberaad of de raadpleging, maar niet de rijkdom van de diversiteit aan input die er onder ligt. Dat geeft risico’s op korte en lange termijn:

  • groepen herkennen zich nauwelijks in de uitkomst, ze voelen zich niet gehoord en gezien, het draagvlak en vertrouwen dalen daarmee
  • bestuurders hebben niet het gevoel met de basis in contact te staan als ze de resultaten lezen of bekijken
  • de wijsheid van de minderheid verdwijnt, terwijl de meerderheid het niet altijd bij het goede eind heeft
  • In de uitvoering kom je diezelfde diversiteit weer gewoon tegen en is je relatie dan goed genoeg om met elkaar op te trekken?

De samenleving kent heel veel verschillende mensen. De diversiteit groeit misschien zelfs, zelfs binnen groepen die voorheen kenmerken deelden. Sommigen spreken van multi-diversiteit.
Nou, wisten wij, Transitiefocus, dat al langer. Cognitieve diversiteit is er ongeacht leeftijd, geboorteplek, etniciteit, gezin of gemeenschap.

Diversiteit als hulpmiddel
Zo zijn er mensen die stabiliteit zoeken en voortbouwen op het waardevolle uit het (nabije) verleden. Er zijn daarnaast mensen die exploreren, die van nature nieuwe oplossingen zoeken voor vraagstukken van nu. Er zijn mensen die vertrouwen op de juiste mensen om vooruit te komen terwijl anderen juist vanuit de inhoud hun aanpak formuleren. En dan zijn er nog specialisten die alles afweten van een zaak of probleem, naast mensen die meer het geheel overzien.
Dit heet cognitieve diversiteit. Ze gaat dwars door alle sociale, economische en geografische lagen heen. En (nu komt de truc)….. je hebt ze állemaal nodig als de samenleving een transitiebocht door moet.

Harry en ik werken nu zo’n jaar of twaalf samen in het veld van transities. Op basis hiervan wat tips om iedereen aan te haken als het spannend wordt.

  1. Benoem de diversiteit
    Neem in je stukken, in je plannen altijd citaten mee van afwijkende meningen. Zo wordt het de kiezer/kijker duidelijk dat je de volle breedte van het veld snapt en gelezen hebt. Deze stemmen zijn ook onderdeel van onze samenleving.
  1. Neem lastige feedback, opmerkingen en wensen serieus
    Vertrouwen bouw je op door iedereen een stem te geven. Niet door de flanken of uiterste polen het debat te laten kapen, maar ook zeker niet door alleen het midden serieus te nemen. Vaak kun je wat leren uit de lastige, wellicht ongewenste input vanuit de samenleving. Verreweg de meeste mensen begrijpen dat een besluit niet iederéén kan dienen. Weten dat er serieus naar je geluisterd is, vermindert de boosheid vaak al aanzienlijk
  1. Erken het verleden, zie jezelf als scharnier en blijf trouw aan je globale richting, droom of stip
    In een tijd van flinke verandering lijkt voor sommigen de continuïteit te verdwijnen, het vertrouwde, het verhaal van de ouders en voorouders. De toekomst is onzeker, het heden instabiel.
    Het geeft mensen houvast en vertrouwen als je laat blijken een langjarig cont(r)act met ze aan te gaan. Met hen word je een scharnier dat verleden met de toekomst moet zien te verbinden zonder dat alles ineen stort of explodeert. Ja, het zal anders gaan dan hoe velen verwachten, maar als je samen oploopt en transparant bent, loopt je als gemeente of provincie veel minder kans op afgehaakte en intens boze burgers.
    En ja, er zal altijd een klein deel van de samenleving trouw blijven aan het oude, net zo goed als er een klein deel altijd mijlenver vooroploopt. Ze zijn echter niet de mainstream, het verhaal waarop de vernieuwde samenleving weer gaat drijven.
  1. Gebruik taal die zoveel mogelijk groepen bediend
    Jijzelf bent een van de personen hierboven. Denk even na. Vanuit welke positie vertel jij dus het (eigenlijk je) verhaal? Welke woorden gebruik je? Tot wie richt jij je allemaal? Tot wie niet?

Meer weten?
Kom praten of volg de masterclass Taal, Transitie & Participatie

Esther & Harry